Atlı Oyuncaklar

https://www.zdergisi.istanbul/makale/atli-oyuncaklar-198

Oyuncaklar târih boyunca hem çocuklar hem yetişkinler tarafından kullanılmış olup eğlence ve öğrenme amacıyla tasarlanmış oyun araçlarıdır. En eski oyuncaklar ağaç, taş, çamur gibi malzemelerden yapılmıştır. Arkeolojik bulgular târihteki ilk oyuncağın Mısırlılara âit olduğunu gösteriyor. Günümüzden yaklaşık 2500 yıl önce Mısırlı çocukların at başlı sopalarla, tahta atlarla oynadıklarını öğrenmek gerçekten etkileyici. Bu gereçler aynı zamanda, tanrıların onuruna yapılmış değerli nesneler olarak da değer görüyorlardı.At biçimli obje ve oyuncakların en popüleri belki de lunaparkların vazgeçilmezi atlı karıncalardır. Atlı karınca yere sâbitlenmiş, kendi ekseni etrâfında döndürülen bir platforma yerleştirilmiş veya askılara takılı at, atlı araba gibi oyuncaklardan oluşan renkli, müzikli, büyük bir eğlence düzeneğidir. XII. yüzyıl öncesine kadar atlı karaca denilen sözcüğün kökeni üzerine yürütülen en yaygın görüş, İtalyancada savaş oyunu anlamında kullanılan “carousse” kelimesinin “karaca”ya dönüştüğü yönündedir. Bir başka görüşe göre XI. yüzyılda Arap ordularında savaşan Türklerin at eğitiminde kullandıkları bir âletin adıydı. Sonraları bu âlet eğlence amaçlı kullanılmaya başlandı. Anadolu’da rastlanan “At karaca” ya da “Atlı karaca” gibi yer isimleri atlı karıncanın Türklerden çıktığına dâir görüşü desteklemektedir.

İlk atlı karınca örnekleri, dönen bir platformun üstüne yerleştirilmiş tahta atlardan oluşmaktaydı. Bâzen düzenek üzerinde başka hayvanların kullanıldığı da oluyordu. Bunlar aynı zamanda atın veya hayvanın koşuşunu daha iyi canlandırmak için yukarı aşağı yönde hareket edebilen oyuncaklardı. Günümüzde atlı karıncalar geçmişteki örneklerine nazaran oldukça büyük ve şâşaalı hâlde lunapark ve eğlence merkezlerinde görülmektedir. 

Sallanan atların târihi de oldukça eskidir. Bu oyuncakların XVI. yüzyıldaki modelleri ev yapımı beşiklere benziyordu. Sallanan atlar sonraki yüzyıllarda uzun, kavisli yaylar üzerinde gerilmiş tahta ayaklar ile modern bir form kazandı. XIX. yüzyıldan bu tarafa çocukların dünyâsında en sevilen oyuncaklardan olmuştur.

At başlı sopa ya da at başı oyuncaklar özellikle oyuncak arabalardan önceki zamanların popüler eğlence araçlarıdır. Tahta veya dolgulu kumaştan bir at başıyla bir çubuktan oluşan bu oyuncak, bacak arasına alınmak sûretiyle bir at gibi koşturularak oynanır. Başına dizgin ipleri bağlanıp çubuğun alt ucuna küçük bir de tekerlek takıldığında at başlı sopa, çocuk süvârisini hayal âleminin en uzak ve gizemli diyarlarına taşımaya hazırdır

 KAYNAKÇA

¶ https://www.bilgiustam.com/oyuncaklarin-tarihcesi-tahta-atlar-ve-kil-bebekler/
¶ www.wikizeroo.com/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQXRsxLFrYXLEsW5jYQ
¶ http://cagdasmuzebilim.ankara.edu.tr/tahta-at/