Ahşap İşçiliği, Geometri, Desen, Akustik: Kafes

https://www.zdergisi.istanbul/makale/ahsap-isciligi-geometri-desen-akustik-kafes-367

Bağlama, tanbur, lavta, ud, gitar gibi telli sazlarda hem akustik düzen oluşturmak hem de estetik görüntü sağlamak için ‘kafes’, ‘akustik boşluk’, ‘ses deliği’, ‘gül’ gibi isimlerle anılan bir bölge bulunur. Bu enstümanlarda çam ailesi, ya da kiraz, ladin, ardıç gibi ağaçlardan yapılan göğüs kapağının orta kısmında bir delik açılır. Bu delik, oyulma boynuz, sedef, fildişi gibi maddelerden, süslenmiş bir kafesle kapatılır. El işçiliği ile oyularak yapılırlar. Kafes kısmının desenleri geometrik bir zarafet içindedir. Gövde içinden gelen titreşim, bu kafeslerin süslü boşluklarından çıkar. Kafes deseninin sık ya da seyrek oluşu sese etki eder. Bu yüzden sesin kalitesi ve gücü açısından başarı elde edilmiş desenlerde üretim devam eder. Avrupa’da ve ülkemizde hemen aynı yöntemlerle ve ustalıkla yapılan kafes işçilikleri izlendiğinde, kullanılan geometrik desen ve süslerin bir stil geleneğine dayandığı görülmektedir.

KAFES YAPIMI

Kafes deliği üç kat olarak hazırlanır. Birinci kat, 1mm kalınlığında ince bir ahşap, onun üzerine desenin bulunduğu kağıt inceltilmiş tutkal ile yapıştırılır. Ardından kretuvar ile dekupe edilecek alanlar ayrıştırılır ve ikinci oyma işlemine geçilir. Yine 1mm’lik ince bir ahşap tutkallanır ve bu defa ikinci katman oyulur. Her iki katman asitsiz bir aydinger kağıdına yapıştırılır. Desenin oyulma işlemi bittikten sonra, kafes gövde tahtasına yapıştırılır.